بسیاری تصور می‌کنند چای ترش نوعی چای سیاه است؛ در حالی که این چای از گل‌های گیاه دیگری به نام هیبیسکوس یا جامائیکا گرفته می‌شود که در اصل بومی کشورهای آمریکای لاتین و آفریقایی است. گل‌های این گیاه به رنگ زرد هستند اما بعد از این که میوه‌هایش برسد به رنگ قرمز درمی‌آید. چای ترش از نظر طب سنتی در ایران و سراسر جهان به عنوان داروی ضد سرماخودرگی، سرطان، بیماری‌های قلبی عروقی، کاهش فشار خون و سوزاننده چربی‌های اضافه بدن شناخته شده است. امروزه و در رژیم‌های غذایی مختلف، چای ترش برای لاغری مصرف می‌شود.
چای ترش چیست؟
چای ترش یک چای گیاهی است که از خیساندن قسمت‌هایی از گیاه هیبیسکوس در آب جوش تهیه می‌شود. این چای طعم تارتی شبیه به کِرَن بری دارد و می‌توان آن را هم به صورت گرم و هم سرد میل کرد.
صدها گونه از هیبیسکوس وجود دارد که بر اساس مکان و آب و هوای آن‌ها متفاوت است، اما هیبیسکوس سابداریفا بیشتر برای تهیه چای ترش استفاده می‌شود.
قرن‌هاست که مردم از دانه‌ها، گل‌ها، برگ‌ها و ساقه‌های هیبیسکوس در غذا و طب سنتی استفاده می‌کنند. امروزه می‌توانید مربا، ژله، سس، شربت و چای با طعم هیبیسکوس را در سراسر جهان پیدا کنید.
این ماده به ویژه در غرب آفریقا، آمریکای مرکزی و جنوبی و دریای کارائیب محبوب است. همچنین به عنوان گل سرخ شناخته می‌شود، برای درمان همه چیز از فشارخون بالا تا سوء هاضمه استفاده می‌شود.
علم مدرن معتقد است که این گیاه آزمایش شده دارای مزایای سلامتی متنوعی است. اما مرکز Czerwony هشدار می‌دهد که ما به تحقیقات بیشتری نیاز داریم تا دقیقا بدانیم مکمل‌های هیبیسکوس چگونه می‌توانند به درمان برخی شرایط کمک کنند. تحقیقات زیادی روی مزایای نوشیدن چای ترش صورت گرفته و کشف کرده‌اند که از این چای می‌توان برای کاهش فشار خون، از بین بردن باکتری‌ها و حتی کمک به کاهش وزن استفاده کرد.
طبع چای ترش چیست؟
طبع چای ترش سرد و خشک است بنابراین در طب سنتی به افراد سرد مزاج به ویژه در فصول سرد سال توصیه نمی‌شود و افراد گرم مزاج از آن استفاده می‌کنند. با این حال چای ترش خواص بسیاری دارد و از نظر طب نوین هر کسی می‌تواند از آن استفاده کند.
خواص چای ترش چیست؟
به کاهش فشارخون کمک می‌کند
یکی از معروف‌ترین فواید چای ترش، کاهش فشارخون است. با گذشت زمان، فشار خون بالا می‌تواند فشار بیشتری بر قلب وارد کند و باعث ضعیف شدن آن شود. فشار خون بالا همچنین با افزایش خطر بیماری قلبی مرتبط است.
چندین مطالعه نشان داده‌اند که چای ترش می‌تواند فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را کاهش دهد. در یک مطالعه، به ۶۵ فرد مبتلا به فشار خون بالا چای ترش یا دارونما داده شد. پس از شش هفته، کسانی که چای ترش می‌نوشیدند، در مقایسه با دارونما، کاهش قابل توجهی در فشار خون سیستولیک داشتند.
به طور مشابه، مروری بر پنج مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داد که چای ترش، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را به ترتیب به طور متوسط ۷.۵۸ میلی‌متر جیوه و ۳.۵۳ میلی‌متر جیوه کاهش می‌دهد.
در حالی که چای ترش ممکن است راهی ایمن و طبیعی برای کمک به کاهش فشار خون باشد، اما برای کسانی که هیدروکلروتیازید (دارویی برای درمان فشار خون بالا) مصرف می‌کنند، توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است با دارو تداخل داشته باشد.
سرشار از آنتی اکسیدان است
آنتی اکسیدان‌ها مولکول‌هایی هستند که به مبارزه با ترکیباتی به نام رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. رادیکال‌های آزاد موجب آسیب به سلول‌ها می‌شوند.
چای ترش سرشار از آنتی اکسیدان‌های قوی است و بنابراین می‌تواند به جلوگیری از آسیب و بیماری ناشی از تجمع رادیکال‌های آزاد کمک کند.
در یک مطالعه روی موش‌ها، عصاره هیبیسکوس تعداد آنزیم‌های آنتی اکسیدانی را افزایش داد و اثرات مضر رادیکال‌های آزاد را تا ۹۲ درصد کاهش داد. مطالعه دیگری در موش‌های صحرایی نیز یافته‌های مشابهی داشت و نشان داد که بخش‌هایی از گیاه هیبیسکوس، مانند برگ‌ها، دارای خواص آنتی‌اکسیدانی قوی هستند.
با این حال، به خاطر داشته باشید که این مطالعات حیوانی بودند که از دوزهای متمرکز عصاره هیبیسکوس استفاده کردند. مطالعات بیشتری مورد نیاز است تا مشخص شود چگونه آنتی اکسیدان‌های موجود در چای هیبیسکوس بر انسان تأثیر می‌گذارند.
می‌تواند به کاهش سطح چربی خون کمک کند
علاوه بر کاهش فشار خون، برخی مطالعات نشان داده‌اند که چای ترش ممکن است به کاهش سطح چربی خون نیز کمک کند که یکی دیگر از عوامل خطر برای بیماری قلبی است.
در یک مطالعه، به ۶۰ فرد مبتلا به دیابت، چای ترش یا چای سیاه داده شد. پس از یک ماه، کسانی که چای ترش مصرف کردند، شاهد افزایش HDL (کلسترول خوب) بودند و از سوی دیگر سطح LDL (کلسترول بد) و تری گلیسیرید در آن‌ها کاهش پیدا کرد. مطالعه دیگری در افراد مبتلا به سندرم متابولیک نشان داد که مصرف روزانه ۱۰۰ میلی‌گرم عصاره هیبیسکوس با کاهش کلسترول تام و افزایش کلسترول HDL “خوب” مرتبط است.
با این حال، مطالعات دیگر نتایج متناقضی را در مورد اثرات چای ترش بر کلسترول خون ارائه کرده‌اند.
در واقع، مروری بر شش مطالعه شامل ۴۷۴ شرکت‌کننده به این نتیجه رسید که چای ترش به میزان قابل‌توجهی سطح کلسترول یا تری گلیسیرید خون را کاهش نمی‌دهد. در نتیجه به مطالعات گسترده‌تری برای بررسی اثرات چای ترش بر کلسترول و تری گلیسیرید خون مورد نیاز است.
خواص چای ترش در مبارزه با باکتری‌ها
در مطالعاتی که در محیط آزمایشگاه انجام شده‌اند، عصاره‌ی هیبیسکوس توانسته است انواع خاصی از باکتری‌ها را کنترل کند. اگرچه گفته می‌شود که این گیاه می‌تواند به اندازه‌ی بعضی از داروها در مبارزه با گونه‌های مختلف باکتری مؤثر باشد، اما محققان هنوز در حال بررسی اثربخشی آن در انسان هستند.
چای ترش برای لاغری
شواهد علمی نشان می‌دهد که هیبیسکوس تأثیر مثبتی بر کاهش وزن دارد و از بروز چاقی جلوگیری می‌کند. در یک مطالعه مشاهده شد که عصاره‌ی هیبیسکوس پس از ۱۲ هفته می‌تواند وزن بدن، چربی بدن و شاخص توده بدنی (BMI) را کاهش داد.
معمولاً محققان برای بررسی فواید چای ترش از عصاره‌ی آن استفاده می‌کنند که در مقایسه با چای غلیظ‌تر است. بنابراین، هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست که آیا چای ترش هم همان نتیجه را ایجاد می‌کند یا خیر
خواص چای ترش در حفظ سلامت کبد
به اعتقاد محققان، هیبیسکوس در حفظ سلامت کبد نقش دارد. عصاره‌ی این گیاه به دلیل داشتن فعالیت آنتی اکسیدانی قوی می‌تواند از کبد در برابر انواع سموم محافظت کند. حتی بعضی از مطالعات که در محیط آزمایشگاه و روی سلول‌های کبد انجام شده‌اند، توانسته‌اند فعالیت ضدسرطانی هیبیسکوس را نشان دهند.
یک مطالعه با استفاده از همستر نشان داد که چای ترش به کاهش نشانگرهای آسیب کبدی کمک می‌کند. در یک مطالعه‌ی دیگر که روی انسان انجام شد، عصاره‌ی هیبیسکوس توانست خطر نارسایی کبد را کاهش دهد.
خواص چای ترش در پیشگیری از سرطان
چای هیبیسکوس علاوه بر آنتوسیانین حاوی آنتی اکسیدان دیگری به نام پلی فنول (Polyphenol) است که خواص ضدسرطانی آن ثابت شده است. عصاره‌ی هیبیسکوس از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند و سرعت پیشرفت سرطان دهان را کاهش می‌دهد. همچنین می‌تواند به جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطان پروستات و سلول‌های سرطان معده کمک کند.
از کم‌آبی بدن جلوگیری می‌کند
اگرچه هیچ مطالعه‌ای در مورد چای ترش و هیدراتاسیون بدن وجود ندارد، اما می‌توان مصرف آن را در تأمین آب مورد نیاز بدن مؤثر دانست. یک لیوان ۸ اونسی (حدود ۲۳۶ میلی‌لیتر) چای هیبیسکوس، حاوی ۸ اونس آب و فاقد قند یا کافئین است. نوشیدن مقادیر کافی آب برای هیدراتاسیون بدن و هضم مناسب ضروری است.
مضرات چای ترش
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از هیبیسکوس را در غذاها بی‌خطر می‌داند. با این حال، ممکن است بعضی از افراد نسبت به آن حساسیت داشته باشند و بعد از مصرف دچار واکنش‌های آلرژیک شوند.
هیبیسکوس در دوزهای بسیار بالا باعث آسیب کبدی می‌شود. عصاره‌ی هیبیسکوس ممکن است با بعضی از داروها مثل هیدروکلروتیازید (Hydrochlorothiazide) که یک دیورتیک یا داروی ادرارآور است و استامینوفن (Acetaminophen) تداخل داشته باشد و اثر داروی ضدمالاریای کلروکین (Chloroquine) را کاهش دهد. همچنین اگر از داروهای کاهنده‌ی فشار خون استفاده می‌کنید، باید بدانید که هیبیسکوس ممکن است باعث افت فشار خون شود.
این گیاه حاوی فیتواستروژن (استروژن گیاهی) است و به همین دلیل می‌تواند اثربخشی داروهای ضدبارداری را کاهش دهد. مصرف دمنوش چای ترش در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. چون می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.
شما می‌توانید با خیال راحت این گیاه را به شکل چای به رژیم غذایی خود اضافه کنید. اما اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید یا دارو مصرف می‌کنید، بهتر است قبل از انجام این کار با پزشک خود مشورت کنید.
